Dağlarda helikopter uçuşları 20.03.2019
Çok defa helikopterler dağlara uçmak için kiralanır. Bu arazinin kendi özellikleri olduğundan dolayı oraya yapılan uçuşlar özel kurallara göre geçer. Oradaki mikroklima ve hava akımları ovalarınkinden farklıdır. Bu nedenle, tüm modeller bu tür yolculuklar için uygun değildir, ayrıca yolcuların da bazı nüanslar bilmeleri gerek.
Dağ arazisinde rüzgâr bile farklı bir şekilde eser. Düzlükteki rüzgâr akışı, zemine paralel gider, burada ise dikey olarak esebilir ve helikopteri farklı açılardan etkileyebilir. Dağın tepesinde sık sık türbülans bölgelerine rastlanabilir. Basınç farkından dolayı sözde hava dalgaları ortaya çıkar, yüksek nemlilik yüzünden ise tepelerde bulutlar oluşur.
Dağlarda helikopterin, düzlük arazisinde olankinden daha yavaş hızı var. Bu, çok sayıda manevra ve yükseklikte motorun çalışmasıyla ilgili olan değişiklikler nedeniyle olur. Dağlarda görüş fena olduğu için pilot, genellikle cihazlara bakarak yönünü tayin etmek zorundadır, ayrıca optik yanılsamalar da mümkündür.
Motor gücü, hava seyrek olması nedeniyle azalır, helikopterin uçuş kabiliyeleri ise kötüleşir. Cihazların verimliliği ve doğruluğu da azaldığı için pilota çok şey bağlıdır.
Dar boğazlarda keskin bir basınç düşüşü mümkündür. Orada rüzgar hızı önemli ölçüde artar ve genellikle sis ile yüksek bulutluluk var. Sonuç olarak, görüş düştüğü için pilotların, yönlerini tayin etmesi daha zorlaşıyor, hatta yüksekliği ölçen cihazların bile böyle bir arazide bazen arızaları oluyor. Kar yağışı, dolu veya keskin bir sıcaklık değişimi gibi daha ciddi olayları konuşmayalım bile. Böyle durumlarda uçuşlar çok tehlikeli hale gelir.
Bu güçlükler nasıl aşılır?
Bununla birlikte, yukarıdaki güçlükler ne pilotları, ne de yolcuları durdurmaz. Genellikle dağlara hızlı bir şekilde ulaşmak için helikopter kullanmaktan başka, başka bir yol yok. Kış aylarında helikopter tek çare olarak kalır. Helikopterler, afet bölgelerinden yaralıları tahliye etmekte, hastaları çıkarmakta, kargo ve posta teslimatı yapmakta, çeşitli çalışmalar geçirmekte, toprakları devriye gezmekte yardımcı olur.
Dağ arazisinde helikopterle çalışmalar gerçekleştirmek için pilotların ilâve eğitim almaları gerek. Ayrıca yüksekliğin her türü için ayrı erişim almalı. 3000 metreye kadar yüksekliğe çıkıldığı takdirde her bin metre için ayrı belge lâzım. Bu rakamdan sonra gelen her 500 metre için referans almalı. Kural olarak, helikopterler 5000 metreden yüksek uçmaz.
Pilotlar, izinden başka deneyim de almak zorundalar, yani havada belirli sayıda saatler geçirmeliler. Aşırı yüksekliğe çıkmak için özel eğitim, dayanıklık ve cesaret lâzım. Pilotlar türbülans ve şiddetli rüzgâr akışları koşullarında iniş ve kalkış yapmayı öğrenirler.
Genellikle dağlarda hafif ve manevra helikopterleri kullanılır. AW 109 veya Airbus Helicopters AS 355, Mi-8, Ka-117 modelleri çok popülerdir. Aşırı yüksekliğe çıkmaya gerek olduğunda sırf bu hedefler için donanılmış ve oksijen sağlama sistemi gibi ilâve ayarlamaları olan geliştirilmiş modeller kullanılır.
Helikopterler başka nerelerde kullanılır?
Helikopterler tüm dünyada çoğu defa dağlarda geçirilen arama ile kurtarma operasyonları gerçekleştirmek için kullanılmaktadır. Turistler, dağcılar ve yerliler oralarda sürekli kaybolmaktadırlar. Eğitim alan sporcular bile yollarını şaşırabilir ve travmalar alabilirler. Tahliye için özel tıbbi hava taşıtları var.
Son zamanlarda helikopterler aşırı sporda daha sık sık kullanılmaya başladı. Meselâ, helikopterden paraşütle atlanır, ayrıca helikopter snowboarderleri ve kayakçıları yol dışında bulunan yokuşlara atar. En nihayet, helikopterler çok defa gezi turu yapmak ve karla kaplı tepelerin güzelliğini görmek için kiralanır.
Pilotlar ve kurtarma servisleri, çıkılması mümkün olmayan tepelerin olmadığına inanırlar. Aşırılık yapmak ve yüksek tehlike bölgesinde çalışmak isteyen çok pilot var. Dağlar kendilerine çektiği için insanlar her yıl dağ arazisinde yeni benzersiz kazanımlara ulaşırlar.
Yazan: Nikolay Danilov
